طرح جدید مجلس برای فضای مجازی/ یک نماینده مجلس: آنهایی که با اصحاب قدرت و ارتباطات رابطه دارند، می‌توانند فیلترشکن بفروشند/ صاحب قدرت باید نقد شود
یک نماینده مجلس می گوید طرح جدید نمایندگان به نام «نظام بخشی فضای مجازی» احتمالا شبیه لایحه قوه قضاییه باشد. او معتقد است محدودسازی اینترنت به دلیل عدم همکاری سکوهای خارجی است که منجر به کاهش کیفیت اینترنت و گسترش فیلترشکن‌ها می‌شود. بخشایش پیشنهاد می‌دهد به جای کنترل، تحمل انتقادات در فضای مجازی تقویت شود تا از خودسانسوری جلوگیری گردد.
کیاوش حافظی: طرح «نظام بخشی فضای مجازی» روز یکشنبه ۱۲ مردادماه در مجلس اعلام وصول شد.
اعلام وصول این طرح در حالی است که لایحه دوفوریتی مقابله با محتوای خلاف واقع در فضای مجازی در پی واکنش منفی افکار عمومی از سوی دولت پس گرفته شده است.
منتقدان، این لایحه را نسخه دیگری از طرح صیانت از فضای مجازی می‌دانستند و معتقد بودند که به نام مقابله با فیک‌نیوز و شایعه در شبکه‌های اجتماعی کاربران «سانسور» و محدود می‌شوند.
پس از استرداد این لایحه حالا در مجلس طرح «نظام بخشی فضای مجازی» در دستور بررسی قرار گرفته است. هنوز جزئیات این طرح مشخص نیست. حتی برخی نمایندگان مجلس از وجود چنین طرحی ابراز بی اطلاعی کردند اما می گفتند که احتمالا این طرح در واکنش به پس گرفتن لایحه دولت باشد.
احمد بخشایش اردستانی نماینده مجلس یکی از نمایندگانی است که می گوید از محتوای این طرح خبری ندارد، اما گمان می‌کند محتوای این طرح بر اساس لایحه ای باشد که قوه قضاییه آن را تهیه و سپس دولت آن را به مجلس ارسال کرده بود.
این نماینده مجلس در گفتگو با خبرآنلاین می‌گوید که لایحه ای که توسط قوه قضاییه تهیه شده بود به دلیل بار مالی آن باید به رویت و تایید دولت می رسید. حالا اما قوه قضاییه می تواند این لایحه را مجددا پس از دو ماه به مجلس ارسال کند.
با وجود این، بخشایش معتقد است که حساسیت مردم در مورد اینترنت و فضای مجازی به قدری است که نهادها حاضر نیستند زیر بار این مساله بروند.
این نماینده مجلس همچنین معتقد است که به جای طرح‌های این‌چنینی بهتر است که مسئولان قدرت تحمل، تساهل و شنیدن حرف مخالف را در خود تقویت کنند.
مشروح گفتگوی خبرآنلاین با این نماینده مجلس را در ادامه بخوانید؛
*****
*اخیراً طرحی با عنوان «نظام‌بخشی به فضای مجازی» در مجلس اعلام وصول شده است. ممکن است درباره‌ی آن توضیح دهید؟
من خودم در این مورد خبری ندارم. فقط از لایحه‌ی دوفوریتی که دولت فرستاده بود و قوه قضاییه آن را تهیه کرده بود اطلاع دارم. آن لایحه مربوط به مقابله با محتوای خلاف واقع در فضای مجازی بود. اما تصورم این است که احتمالاً پس از آن‌که دولت لایحه را پس گرفت، این طرح مطرح شده است.
می‌دانید که اگر قوه قضاییه لایحه‌ای را بنویسد، باید از طریق دولت ارسال شود تا به مشکل اصل ۷۵ قانون اساسی و بار مالی برخورد نکند. حالا اگر دولت لایحه را پس بگیرد، قوه قضاییه می‌تواند بعد از دو ماه مستقیماً آن را به مجلس بفرستد.
* پس سوال اینجاست که چرا نمایندگان دو ماه صبر نکردند که لایحه قبلی را قوه قضاییه مستقیم به مجلس بفرستد؟
ممکن است نماینده بسیار پیگیر این موضوع بوده یا به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره‌ی ول‌انگاری فضای مجازی استناد کند و بگوید که باید اقدامی صورت گیرد. اما حتی در این صورت هم مشکل اساسی حل نمی‌شود. چرا که اگر قرار باشد فضای مجازی را پالایش کنند، فقط می‌توانند روی سرورهای داخلی این کار را انجام دهند؛ مثلاً روی سکوهایی مثل ایتا و بله. ولی روی سکوهای خارجی که کنترلی وجود ندارد. چون سکوها حاضر نیستند با ایران همکاری کنند. مگر اینکه اینترنت را قطع کنیم، که در آن صورت مهاجرت گسترده‌ای به سکوهای خارجی مثل تلگرام و واتساپ اتفاق می‌افتد.
در این صورت اگر اگر دولت بخواهد این سکوهای خارجی را کنترل کند، پای فیلترشکن به میان می‌آید و مافیای فیلترشکن شکل می‌گیرد. خب، چه کسانی فیلترشکن می‌فروشند؟ آنهایی که با اصحاب قدرت و ارتباطات رابطه دارند. افراد عادی که نمی‌توانند وارد این حوزه شوند.
* اخیرا خبری مبنی بر اینکه اینترنت ایران سومین اینترنت بی‌کیفیت جهان است منتشر شده است. به نظر شما طرح‌ها یا لوایح این‌چنینی باعث پایین آمدن کیفیت اینترنت نیست؟
سکوهای خارجی حاضر نیستند روی دامین ایران فعالیت کنند. در حالی که آن‌ها با کشورهای دیگر مثل فرانسه، انگلستان یا آمریکا مجبور به همکاری‌اند چون سرورهایشان آنجاست.
*این سکوها با کشورهای خارجی چه نوع همکاری می‌کنند که ایران هم خواهان همان نوع همکاری است؟
سکوها می‌توانند از اطلاعات افراد مثلا در زمان تبلیغات استفاده کنند. نوع نگارش و مکالمه افراد یا عکس‌هایی که برای همدیگر می‌فرستند را می‌توانند کنترل کنند. شاید ما نتوانیم همه مردم را کنترل کنیم اما این کنترل را می توانند انجام دهند. اما این سکوها زیر دامین ایران نیست و با ایران همکاری نمی‌کنند. وقتی همکاری نکنند، ما برای اینکه روی اینترنت کنترل داشته باشیم، آن را محدود می‌کنیم. وقتی هم که محدودسازی اینترنت انجام می‌شود جزو کشوری قرار می گیریم که ضعیف‌ترین اینترنت‌های دنیا را دارند.
مثلاً گفته می‌شود الان در شرایط جنگی هستیم و به خاطر اینترنت، فرماندهان ما، دانشمندان ما ترور شده‌اند، استدلال می‌شود که فضای مجازی باعث شناسایی و نفوذ شده است. در چنین شرایطی فضا را برای محدودسازی اینترنت آماده می‌کنند.
*درواقع شما محدودسازی اینترنت را به سکوهای خارجی، نسبت می‌دهند چون با ایران همکاری نمی‌کنند؟
احساس من این است. وقتی اینترنت محدود می‌شود، مثلاً جی‌پی‌اس به درستی کار نمی‌کند. مردم دچار مشکل می‌شوند. اما بخشی از هدف محدودسازی، کنترل مردم است. اگر سکوهای خارجی با ما همکاری کنند، نیازی به محدودسازی نیست و اینترنت می‌تواند در اختیار مردم باشد. بگذارید مثالی بزنم: تصور کنید یک جاده داریم و یک اتومبیل در آن حرکت می‌کند. شبکه اطلاعاتی جاده است، اتومبیل همان شبکه خارجی، و کسی که پشت فرمان نشسته، تولیدکننده محتواست.
این ظن به وجود آمده که طرح کنونی در واکنش به پس گرفتن لایحه دوفوریتی دولت بوده است. شما فکر می‌کنید طراحان چنین هدفی داشته‌اند؟
بله، فکر می‌کنم این طرح به احتمال زیاد بر مبنای همان لایحه تهیه شده است. البته اگر نمایندگان صبوری کنند، قوه قضاییه بعد از دو ماه می‌تواند خودش مستقیم لایحه قبلی را به مجلس بفرستد. ولی عنایت داشته باشید که معمولا نهادها حاضر نیستند زیر بار چنین موضوعی بروند.
* چرا؟
چون به هرحال نوعی محدودسازی است و جامعه آن را فشار تلقی می کند. تبعات اجتماعی دارد. نمایندگان هم چون رای مردم را گرفته اند نمی‌خواهند با مردم درگیر شوند. قوه قضاییه هم طبعاً ترجیح می‌دهد خودش را کنار بکشد.
* از جزئیات طرح «نظام بخشی» خبر دارید و می دانید که طراحان آن چه کسانی هستند؟
درباره محتوای طرح اطلاع دقیقی ندارم، اما به نظرم می‌رسد که با محتوای لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع نمی‌تواند فاصله زیادی داشته باشد؛ به نظرم همان موارد باشد.
* فکر می‌کنید که این طرح ها اصلا جوابگو هستند؟
اسم این طرح‌ها مثل «صیانت» یا «نظام‌بخشی» قشنگ است یعنی به نظم درآوردن ولنگاری فضای مجازی. در حالی که در عمل کنترل مردم را به دنبال دارد و باعث می‌شود فردی که در شبکه‌های اجتماعی حضور دارد خودسانسوری کند. در حالی که مردم قبلا در محافل یا قهوه‌خانه‌ها با هم حرف می‌زدند و اگر شایعه‌ای یا حرف و حدیثی آنجا شکل می‌گرفت که حالا به فضای مجازی منتقل شده است.
* سوال همین است که دروغ و شایعه همیشه وجود داشته و به قول شما در گعده‌های قهوه‌خانه‌ها یا تاکسی هم می‌توانست شکل بگیرد. مگر در مورد آن‌ها هم طرح برخورد با محتوای خلاف واقع مطرح می‌شد؟
موضوعات افکار عمومی وقتی شایعه می‌شود، بیشتر گسترش پیدا می کنند. در فضای مجازی، شایعه‌سازی سریع‌تر گسترش پیدا می‌کند. البته لزوما اینطور نیست که حرف افکار عمومی همیشه دقیق و درست باشد. هر خبری که از طرف دولت پخش می‌شود، مردم از زوایای مختلف به آن نگاه می‌کنند و تحلیل می‌کنند. همین باعث می‌شود شایعاتی شکل بگیرد.
*فکر نمی‌کنید که طرح‌های این‌چنینی می‌تواند باعث عصبانی شدن مردم شود؟
برای همین دولت آن را پس گرفت. چون افکار عمومی از آن ناراحت بود. با وجود این، بیشترین دغدغه مردم مسائل اقتصادی است، مثل معیشت یا ارزش پول ملی. نماینده‌ها هم در شهرهای خودشان در معرض اخبار غلط و حتی توهین هستند. حالا اینکه نماینده بتواند در برابر این فضاسازی‌ها شکایت کند، آن را نظم و نسق ببخشند، شاید بد نباشد. ولی در نهایت باید تحمل و تساهل بالا برود. باید برخی حرف‌های مخالف را تحمل کرد.
* پس با این حساب، نماینده‌ها هم بعضاً تمایل دارند فضای مجازی کنترل شود؟
بله، چون فضای بی‌قاعده، هر کسی را هدف می‌گیرد. ولی معمولاً چه کسانی مورد حمله قرار می‌گیرند؟ اما نیازی نیست که افراد دارای مسئولیت مصونیت داشته باشند. صاحب قدرت باید نقد شود.
۲۹۲۱۱
