احمدیان اگرچه طی ۸۰۸ روزی که سکاندار مهم‌ترین نهاد امنیتی کشور بود در اجلاس‌های مهم کشورهای دیگر حضور داشت، اما بیشتر به موضع‌گیری‌های تئوریک و در قالب تحلیل راهبردی می‌پرداخت.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، وقتی خبر انتخاب علی لاریجانی به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و ایجاد تغییرات در این نهاد امنیتی منتشر شد، دو تفسیر متفاوت به همراه داشت. عده‌ای آن را پایان کار علی‌اکبر احمدیان در شعام دانستند. برخی دیگر هم معتقد بودند که احتمالاً احمدیان در این شورا باقی بماند و سعید جلیلی پس از 17 سال حضور در مهم‌ترین نهاد امنیتی کنار برود. انتشار احکام رهبر انقلاب درباره نمایندگان ایشان در شورای دفاع و شورای عالی امنیت ملی مهر باطلی بر گمانه دوم زد و علی‌اکبر احمدیان بعد از ۲۶ هفته نشستن بر مسند دبیری شورای عالی امنیت ملی از سمت خود خداحافظی کرد.
علی‌اکبر احمدیان پس از خروج از شورای عالی امنیت ملی، با حکم مسعود پزشکیان به‌عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور و رئیس قرارگاه پیشرفت طرح‌های ملی و راهبردی کشور منصوب شد. او همچنین امروز با حکم رهبر انقلاب به عنوان نماینده ایشان در شورای دفاع منصوب شد.
علی‌اکبر احمدیان، متولد سال ۱۳۴۰ در شهر بابک استان کرمان است. او در سال ۱۳۵۹ و زمانی که ۱۹ سال داشت وارد سپاه پاسداران شد و توانست در جنگ ایران و عراق در عملیات‌هایی چون فتح‌المبین، خیبر، والفجر مقدماتی، والفجر ۳، و کربلای ۳ و ۴ ایفای نقش کند. او همچنین ریاست ستاد قرارگاه نوح را نیز بر عهده داشت.
احمدیان در سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹ رئیس ستاد نیروی دریایی سپاه بود و حتی توانست فرماندهی نیروی دریایی سپاه را هم از آن خود کند و مجدداً به سمت رئیس ستاد نیروهای آن منطقه ارتقا یابد.
احمدیان در دهه هفتاد یکی از معماران اصلی و پیشگام نظریه دفاع نامتقارن در عرصه دریایی بود. به بیان دیگر، تحت فرمان او بود که نیروی دریایی سپاه استراتژی جنگ نامتقارن خود را برای مقابله با ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس توسعه داد.
این استراتژی در پاسخ به مداخله نیروی دریایی آمریکا و نیروهای ناتو در جنگ ایران و عراق در حمایت از عراق به بهانه حفاظت از نفتکش‌های کشورهای عرب خلیج فارس تدوین شد. بعد از عملیات آخوندک که آسیب قابل توجهی به نیروی دریایی ایران وارد آورد، نیروی دریایی سپاه پاسداران برای دفاع از منافع کشور در خلیج فارس استراتژی استفاده از قایق‌های تندرو و موشک‌های زمین به دریا را در پیش گرفت.
دوری از رسانه‌ها
خرداد ماه سال ۱۴۰۲ بود که علی شمخانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، با انتشار توئیتی معنادار از مهم‌ترین نهاد امینتی کشور خداحافظی کرد و ابراهیم رئیسی با صدور حکمی احمدیان را به این سمت منصوب کرد. احمدیان در زمان انتصاب به این حکم اگرچه یکی از استراتژیست‌های برتر سپاه محسوب می‌شد، اما نه تنها در غرب چهره چندان شناخته‌شده‌ای نبود، بلکه حتی حضور پررنگی هم در میان رسانه‌ها نداشت.
ابراهیم رئیسی در حکم خود از او خواسته بود که در حوزه‌های مختلف مرتبط با نظام مسائل امنیتی جمهوری اسلامی ایران، از جمله امنیت اجتماعی، امنیت سیاسی، امنیت اقتصادی و امنیت غذایی، رویکردی نوآورانه و هوشمند اتخاذ نموده و با بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های مردمی در راستای ایجاد امنیت پایدار و مردم‌پایه گام بردارد.
رئیسی همچنین گسترش عمق امنیتی جمهوری اسلامی ایران و هم‌افزا کردن دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی کشور را به‌عنوان یکی دیگر از انتظارات مهم از دبیر شورای عالی امنیت ملی مورد تأکید قرار داده بود.
آن زمان پیش‌بینی‌ها بر این بود که احمدیان با توجه به جایگاه خود و حفظ ملزومات امنیتی، احتمالاً ظهور و بروز بیشتری در رسانه‌ها داشته باشد، اما بررسی عملکرد سه سال گذشته او نشان از دوری دبیر سابق از حضور در رسانه‌ها و طرح مواضع‌اش دارد.
انفعالِ احمدیان یا پروتکل‌های امنیتی؟
بر اساس آنچه رویداد ۲۴ نوشته است، احمدیان در زمانی که ریاست مرکز راهبردی سپاه پاسداران را بر عهده داشت، مسئله «نفوذ» را پیگیری می‌کرد؛ موضوعی که مدت‌ها است وارد ادبیات سیاسی ایران شده و توجه مسئولان را به خود جلب کرده است.
او در یک سخنرانی با تأکید بر خطرات نفوذ گفته بود: «مقاومت و مجاهدت ۳۵ ساله امام (ره) و امت، دشمن را از پیروزی قاطع در انواع جنگ سخت، نیمه‌سخت و نرم ناامید کرد که راهبرد جدید نفوذ را به‌عنوان کاتالیزور و راهبرد مکمل فعال کرده است. در زمان حاضر نفوذ نوین، کاملاً به‌عنوان یک راهبرد، آن هم در سطح راهبردی، در دستور کار دشمنان نظام اسلامی قرار گرفته است.»
از همین رو، زمانی که احمدیان به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب شد، کشور در حال ترمیم روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بود و چند ماه قبل از آن ایران و عربستان رسما آشتی دیپلماتیک کرده بودند. به همین دلیل، برخی معتقد بودند که شاید احمدیان با توجه به نظامی بودن خود بتواند نظرات اکثریت نظامیان در مسائل سیاست خارجی و هسته‌ای را یکدست کرده و با دولت وقت همراه کند.
با این حال، احمدیان اگرچه طی ۸۰۸ روزی که سکاندار مهم‌ترین نهاد امنیتی کشور بود در اجلاس‌های مهم کشورهای دیگر حضور داشت، اما بیشتر به موضع‌گیری‌های تئوریک و در قالب تحلیل راهبردی می‌پرداخت. همچنین علی‌رغم سفرهای مهم او به روسیه، در بزنگاه‌های مهم، این علی لاریجانی بود که حامل پیام‌های نظام به سران کشورهایی چون لبنان، سوریه و روسیه بود و خبری از احمدیان نبود. خاصه آنکه پیش از سقوط دولت بشار اسد، او در سفری به دمشق با او دیدار کرد و پیام رهبر انقلاب را به رئیس‌جمهور وقت سوریه انتقال داد. این یکی از دیدارهای تاریخی در دیپلماسی کشور است که به دلیل فاصله کوتاه با سقوط اسد، اهمیت ویژه‌ای دارد.
اما احمدیان تنها به گفت‌وگویی با رسانه KHAMENEI.IR درباره سوریه پرداخت و گفت: «از زمانی که دولت سوریه در زمان حافظ اسد، صادقانه از انقلاب اسلامی حمایت کرد و در جنگ، با وجود آنکه حزب حاکم بر عراق هم حزب بعث بود، باز هم از ما حمایت قاطع کرد، تعاملات رسمی و میدانی را گسترش دادیم. یکی از دلایل نزدیکی سوریه به ایران هم این بود که مصر و اردن با رژیم صهیونیستی سازش کرده بودند، امّا سوریه زیر بار این سازش نرفته بود و لذا احساس نوعی تنهایی و خطر می‌کرد.»
حتی در مدت زمان حمله اسرائیل به ایران هم، شورای عالی امنیت ملی، به‌دلیل اینکه مهم‌ترین تصمیمات کشور در آنجا اتخاذ می‌شود، مورد توجه همه اقشار مردم و سیاسیون قرار داشت. احمدیان در طول این ۱۲ روز و حتی مدتی بعد از برقراری آتش‌بس میان تهران و تل‌آویو، در سکوت به سر برد و خبری از او در هیچ کجا شنیده نمی‌شد. تا آنکه اولین خبری منتشره از احمدیان پس از پایان جنگ ۱۲ روزه، مربوط به گفت‌وگوی تلفنی با طحنون بن‌زاید آل‌نهیان، مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی است.
احمدیان در این تماس تلفنی ضمن تشکر از مواضع امارات در محکوم نمودن تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران تنها به این جمله بسنده کرده بود: «امنیت خلیج فارس و امنیت به هم پیوسته همه اعضای آن، مستلزم مشارکت کشورهای منطقه است و اگر امنیت یکی از کشورها با مخاطره خارجی مواجه شود، کل منطقه دچار چالش خواهد شد.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در طی این مدت، احمدیان هیچ‌گونه اظهارنظر خاصی درباره نبرد ایران و اسرائیل نداشته است. اگرچه احتمالاً این اقدام او نشان از یک تاکتیک نظامی یا به علت مسائل امنیتی است، اما منتقدانش آن را یک نوع اقدام انفعالی دانستند.
چنانچه مجبتی زارعی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دوازدهم، در توئیتی با اشاره به انتصاب لاریجانی به دبیر شورای عالی امنیت ملی، پرده از تذکری به احمدیان برداشت و نوشت: «دو مرتبه؛ یک بار وقتی که مسئول بسیج اساتید کشور بودم و بار دوم در جلسه مشترک کمیسیون امنیت ملی مجلس با دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی به دکتر احمدیان تذکر داده بودم که دبیرخانه شعام را ناکارآمد کردید؛ دبیرخانه بار کشور را به‌خوبی به دوش نمی‌کشد و تفکر و دوراندیشی و سناریوسازی ندارد و ارتباطش با جامعه قطع است و نیز در اندازه اعتماد امام خامنه‌ای ظاهر نشدید؛ این را همه همکارانم در آن جلسه شنیدند؛ اینک ضمن تشکر از زحمات خالصانه دکتر احمدیان عزیز، برای دکتر علی‌آقا لاریجانی جهت سازماندهی و شکوفایی هرچه زودتر دبیرخانه در این موقعیت خطیر آرزوی موفقیت می‌کنم.»
سکوت در برابر تندروها، شعام به جایگاه خود باز می‌گردد؟
سال گذشته و بحبوحه روی کار آمدن دولت پزشکیان، خبر قانون شدن لایحه عفاف و حجاب از سوی شورای نگهبان، باعث ایجاد نگرانی‌هایی در کشور شد که با ورود شورای عالی امنیت ملی و توقف این مصوبه، از بروز تنش‌های احتمالی جلوگیری شد. در این میان، منتقدان این اقدام شعام، و موافقان قانون عفاف و حجاب بارها با طرح راهپیمایی‌ها و سر دادن شعارهای تند علیه دولت و رئیس‌جمهور، از این تصمیم انتقاد کردند.
به همین خاطر، انتظارات بر این بود که شورای عالی امنیت ملی به موضوع ورود کرده و جلوی کارشکنی‌ها و سیاسی‌بازی‌های تندروها را بگیرد، اما شعام به سکوت خود در این باره ادامه داد. حتی زمانی که بحث مذاکره غیرمستقیم با آمریکا مطرح شد، این شورا واکنشی به اعتراضات برخی نمایندگان نداشت.
هر چند که میثم ظهوریان، از چهره‌های نزدیک به جلیلی در مجلس، مدعی شد که: «متأسفانه نامه‌ای به تأکید وزارت خارجه از طریق دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی آمده است که در این نامه متأسفانه نه تنها تأکید شده که نمایندگان چه چیزهایی را نگویند، بلکه یک سری محورهایی را تأکید کرده که این‌ها را باید نماینده‌ها بگویند.» اما این اظهارات از سوی نمایندگان دیگر تکذیب شده و از این موضوع اعلام بی‌خبری کردند.
حال با تغییر دبیر شورای عالی امنیت ملی، تصور می‌شود که تغییراتی در تصمیم‌گیری‌های مهم امنیتی کشور صورت بگیرد. با توجه به در دستور کار بودن مذاکرات با اروپا درباره مسائل هسته‌ای و مکانیسم ماشه، احتمالاً دبیر جدید این شورا یعنی علی لاریجانی بتواند نقش مهم‌تری ایفا کند.
۲۹۲۱۵
