دور دوم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده، روز شنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۴، پشت درهای بسته در سفارت عمان در شهر رم، ایتالیا برگزار شد؛ گفت‌وگویی دیپلماتیک، حساس و پرابهام که با میانجی‌گری فعال مسقط، بار دیگر تلاش برای بازکردن گره‌های کور سیاسی را در دستور کار قرار داد.
🎙️ مذاکره بدون لبخند، اما با امید
مذاکرات این‌بار نه در وین، نه در دوحه و نه حتی در نیویورک، بلکه در رم برگزار شد؛ شهری که در ماه‌های اخیر، به کانون بی‌سروصدای دیپلماسی تبدیل شده است. هیأت ایرانی به ریاست عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه، و تیم آمریکایی با حضور نمایندگانی از وزارت امور خارجه و مشاوران امنیت ملی، با واسطه‌گری مقامات عمانی، به تبادل پیشنهادات پرداختند.
به گزارش منابع مطلع، گفت‌وگوها حدود چهار ساعت به طول انجامید و در فضای «نسبتاً مثبت اما محتاطانه» پیش رفت.
📌 چه چیزی روی میز بود؟
بر اساس اطلاعات اختصاصی به‌دست آمده از منابع ایرانی و تأیید شده توسط ناظران اروپایی:
- پیشنهاد ایران برای ایجاد سازوکار نظارت مشترک بر فعالیت‌های هسته‌ای غیرنظامی در چارچوبی جدید و خارج از ساختار برجام.
- پیشنهاداتی درباره تبادل زندانیان دوجانبه که فعلاً در سطح کارشناسی باقی مانده.
- بررسی گشایش‌های اقتصادی محدود در برابر محدودسازی برخی فعالیت‌های حساس غنی‌سازی.
این مذاکرات بسیار فنی و بدون ورود به مسائل دفاعی، موشکی یا منطقه‌ای بوده و تمرکز کامل آن بر برنامه هسته‌ای ایران و بازگشت به نوعی «توافق عملیاتی جدید» است که ظاهراً با برجام تفاوت دارد اما می‌تواند آرامش موقتی را به روابط بازگرداند.
🇴🇲 نقش کلیدی عمان؛ میانجی صبور خاورمیانه
سفارت عمان در رم، که پیش‌تر نیز میزبان گفت‌وگوهای محرمانه میان واشنگتن و تهران بوده، بار دیگر صحنه‌ای شد برای تبادل یادداشت‌ها، پیشنهادات و تحلیل‌ها. وزیر خارجه عمان شخصاً در این مذاکرات حضور داشت و به‌گفته منابع مطلع، لحظه‌به‌لحظه بین اتاق‌های دو هیئت در رفت‌وآمد بود.
مقامات عمانی تاکید دارند که همچنان به بی‌طرفی خود پایبندند و صرفاً «امکان گفت‌وگو» را فراهم می‌کنند، نه نتیجه را تضمین.
🧭 ارزیابی اولیه دو طرف: محتاطانه مثبت
- ایران: عباس عراقچی، در گفت‌وگویی کوتاه پس از پایان نشست، اعلام کرد: «ما از نتیجه راضی نیستیم، اما از مسیر باز شده استقبال می‌کنیم. تا زمان تحقق حقوق ملت ایران، از پای نخواهیم نشست.»
- آمریکا: یک مقام وزارت خارجه ایالات متحده که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با CNN گفت: «پیشرفت‌هایی حاصل شده اما هنوز فاصله زیادی با توافق داریم.»
همچنین روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از منابع نزدیک به دولت بایدن نوشت: «واشنگتن به دنبال یک توافق کم‌تنش است، نه بازگشت رسمی به برجام.»
🧠 تغییر فاز دیپلماسی یا آرامش پیش از طوفان؟
تحلیل‌گران سیاسی در رسانه‌هایی همچون المانیتور، الجزیره و یورونیوز تأکید کرده‌اند که رم ممکن است آغاز مسیری جدید باشد؛ مسیری که نه به احیای برجام ختم شود، نه به تقابل نظامی، بلکه به یک حالت “مدیریت‌شده از بحران” منجر گردد.
🔹 المانیتور: «نشانه‌هایی از تمایل طرفین برای جلوگیری از وخامت اوضاع دیده می‌شود.»
🔹 الجزیره: «مذاکرات رم، بیشتر از آن‌که به‌دنبال راه‌حل نهایی باشد، فضایی برای کنترل تنش ایجاد کرده.»
🔹 یورونیوز: «اگرچه طرفین به توافق نرسیدند، اما نفس گفت‌وگو، حاوی پیام مهمی است.»
🛑 چه چیزی مانع توافق است؟
- ادامه فشار کنگره آمریکا بر دولت بایدن برای حفظ سیاست «فشار حداکثری»
- نگرانی ایران از اجرای ناقص تعهدات غرب
- نبود اعتماد متقابل پس از تجربه شکست برجام
- محدود بودن اختیارات تیم‌های مذاکره‌کننده و نیاز به تصمیمات سطح بالا
📝 جمع‌بندی: گفت‌وگو ادامه دارد، مسیر مبهم است
مذاکرات رم شاید پاسخی قاطع به بحران نباشد، اما نشان داد که هنوز “دیپلماسی نمرده است”. آنچه باقی‌ست، آزمون اراده‌ها، درک منافع مشترک و فاصله گرفتن از سیاست‌های صفر و صد است. آیا رم می‌تواند نقطه بازگشت باشد؟ یا فقط مکانی موقتی برای نفس‌کشیدن در میان فشارهای سنگین بین‌المللی؟
