در میانه غوغای نهضت ملی شدن نفت، تصمیمی مهم و کمتر شناخته‌شده در دیپلماسی ایران رقم خورد؛ تصمیمی که دولت دکتر محمد مصدق با هدف همراهی با کشورهای اسلامی اتخاذ کرد و طی آن، شناسایی دوفاکتوی اسرائیل که در دولت ساعد مراغه‌ای انجام شده بود، عملا لغو شد.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ دولت ایران به ریاست «محمد ساعد مراغه‌ای» در جلسه شب ۱۴ اسفند ۱۳۲۸ موضوع شناسایی دوفاکتو اسرائیل را به اتفاق آراء مورد تصویب قرار داد. این موضوع مورد اعتراضات بسیاری قرار گرفت و در جریان ملی شدن صنعت نفت و نخست‌وزیری دکتر مصدق، موضوع بازپس‌گیری شناسایی رژیم اسرائیل توسط دولت وقت مطرح شد. روزنامه‌های عرب همچون «المصری» چاپ قاهره و و «الیقظه» چاپ بغداد، مقالاتی در خصوص الغای شناسایی اسرائیل توسط ایران منتشر کردند. نمایندگان مجلس ازجمله حسین مکی، نیز موضع دولت ساعد در خصوص اسرائیل را مورد حمله شدید قرار دادند. همچنین آیت‌الله کاشانی در ۱۳ تیر ۱۳۳۰، در مصاحبه با روزنامه المصری قاهره، تاکید کرد که: پس گرفتن شناسایی اسرائیل از طرف ایران، قطعی است.
سرانجام صبح روز ۱۶ تیر ۱۳۳۰ در جلسه مجلس شورای ملی، «باقر کاظمی» وزیر امور خارجه دولت ملی، اعلام کرد: «به جهت این‌که دولت ایران دیروز تصمیم خودش را اجرا کرد و ژنرال کنسولگری که در بیت‌المقدس بود را منحل کرده و رسیدگی به کار آن‌ها را به سفارت [ایران در اَمان] محول کرد. از این طرف هم دولت مصمم نیست راجع به شناسایی رسمی دولت اسرائیل اقدام دیگری بکند و نماینده‌ای هم از اسرائیل در ایران قبول نکرده و نخواهد کرد.»
عصر همان روز، دستور انحلال کنسولگری به بیت‌المقدس تلگراف و کنسولگری به‌سرعت تعطیل شد. خبر تعطیل شدن سرکنسولگری ایران در بیت‌المقدس، بازتاب زیادی مورد استقبال مقامات سیاسی و مطبوعات آن کشورها قرار گرفت.
دولت اسرائیل، پیش از به رسمیت شناخته شدن توسط دولت ساعد، در آبان ماه ۱۳۲۸ درخواست عقد قرارداد مودت و بازرگانی با ایران را داشت، اما از آن‌جایی که دولت مزبور هنوز توسط ایران به رسمیت شناخته نشده بود، با پاسخ منفی روبه‌رو شد. (سند ۱) پس از آن نیز، در دولت مصدق، اسرائیل تقاضای خرید نفت از دولت ملی را مطرح نمود، اما نخست‌وزیر وقت، با هدف همراهی با کشورهای اسلامی در تحریم اقتصادی اسرائیل، دستور اکید بر عدم فروش نفت به اسرائیل را صادر کرد. (سند ۲)
پاسخ گزارش شماره ۹۶۰ مورخ ۱۳۲۸/۵/۸ اشعار می‌دارد شروع مذاکره برای قرارداد مودت و بازرگانی و غیره قبل از شناسایی دولت اسرائیل از طرف دولت شاهنشاهی مناسب نیست. البته هر موقع این منظور انجام گرفت، موضوع تجارت فیمابین و پیشنهادات دولت اسرائیل در این زمینه مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
روزنامه المصری در شماره ۲۹ شهریور ماه ۱۳۳۰از قول مخبر خود در بغداد می‌نویسد بین تقاضاهایی که برای خرید نفت ایران از خارج شده، یکی تقاضای دولت اسرائیل است که برای خرید مقدار غیر محدودی از محصولات نفتی ایران تقاضانامه‌ای به هیأت‌مدیره شرکت ملی نفت ایران فرستاده است، ولی طبق دستور اکیدی که آقای دکتر مصدق به شرکت داده شده، برای همکاری با دول عرب در حصار اقتصادی اسرائیل از فروش نفت ایران به یهودی‌ها خودداری شده و تقاضای آنان بلااقدام مانده است.
۲۵۹
