خاطرات مظفرالدین‌شاه: درباره راه شوسه که از سرحد آذربایجان به طهران باید کشیده شود فرمایشات مفصل کردیم
صبح وقتی از اندرون بیرون آمدیم درب منزل اعتمادالحرم جناب آقا سیدعلی آقای یزدی دعای سفر در گوش ما خوانده، آمدیم بیرون. ولیعهد و جناب اشرف صدراعظم و نظام‌السلطنه همراه بودند.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مظفرالدین‌شاه قاجار سفر نخست خود به فرنگ را در ماه آخر سال ۱۳۱۷ ه ق. آغاز کرد. او شرح همه روزهای این سفر را به صورت روزنوشت به نگارش درآورده است. در ادامه روزنوشت شنبه ۹ رجب ۱۳۱۸ (۱۱ آبان ۱۲۷۹) او را می‌خوانیم، (در این روزها دیگر مظفرالدین‌شاه به کشور بازگشته و قرار است از تبریز به تهران برگردد):
صبح وقتی از اندرون بیرون آمدیم درب منزل اعتمادالحرم جناب آقا سیدعلی آقای یزدی دعای سفر در گوش ما خوانده، آمدیم بیرون. ولیعهد و جناب اشرف صدراعظم و نظام‌السلطنه همراه بودند.
در باغ بزرگ صف سلام از جماعت اهل قلم و نظام و تجار و سرباز و عموم صاحب‌منصبان و غیره و غیره بسته بودند. سالارمعظم که رئیس قشون است جلوی ما افتاده از جلوی صفوف نظام و سایر اهالی سلام گذشته به تجار رسیدیم. درباره راه شوسه که از سرحد [مرز] آذربایجان به طهران باید کشیده شود و امتیاز آن را به تجار داخله خودمان داده‌ایم دستورالعمل داده و فرمایشات مفصل کردیم که از عید نوروز ان‌شاءالله شروع نمایند آن‌ها هم تعهدات لازمه نمودند. بعد بیرون آمده از درب میدان توپخانه سوار کالسکه شده به باسمنج آمدیم. در بین راه که می‌آمدیم کوه‌های سهند و یانیق را می‌دیدیم که برف تازه زیادی آمده تمام قله‌ها سفید شده است و به خاطرمان می‌آمد که در تمام نقاط این کوه‌ها شکارهای مفصل کرده‌ایم.
شب را در منزل زودتر قروق کرده شام صرف نموده استراحت کردیم.
منبع: مظفرالدین‌شاه قاجار، «سفرنامه فرنگستان، سفر اول»، تهران: شرق، چاپ دوم، ۱۳۶۳، صص ۲۵۸-۲۵۷.
۲۵۹
