جمعی از زردشتی‌ها را به حضور آوردند شکل و هیأتی مخصوص داشتند سلطان محمدخان نواده مرحوم آقاخان محلاتی هم شرفیاب شد به او اظهار مرحمت فرموده سرداری شمسه مرصع و نشان تمثال مرصع خودمان را به او التفات نمودیم.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مظفرالدین‌شاه قاجار سفر نخست خود به فرنگ را در ماه آخر سال ۱۳۱۷ ه ق. آغاز کرد. او شرح همه روزهای این سفر را به صورت روزنوشت به نگارش درآورده است. در ادامه روزنوشت روز شنبه ۲۱ ربیع‌الثانی ۱۳۱۸ (۲۷مرداد ۱۲۷۹) او را می‌خوانیم، زمانی که در بلژیک به سر می‌برد:
صبح برخاسته رفتیم پایین کنار دریا چند بطری خالی آوردند نشانه گذاشتیم و با گلوله مشغول تیراندازی شدیم. عجب این است که هرچه تیر انداختیم به نشانه نخورد. آخر کلاه اسماعیل‌خان را روی بطری گذاشته تفنگ انداختیم خورد به تیر اول کلاه را زدیم و به تیر دیگر بطری را. بعد وزیر دربار و سایرین هم تفنگ انداختند و جناب اشرف صدراعظم هم یک بطری روی آب انداخته با تفنگ زدند.
بعد آمدیم منزل ناهار خوردیم و قدری خوابیده از خواب که برخاستیم عرض کردند امروز عید گل است و ما را دعوت به تماشا نمودند رفتیم به تماشا. جناب اشرف صدراعظم و وزیر دربار هم در رکاب بودند. بسیار عید باتماشایی بود، تمام کالسکه‌ها را با گل مزین کرده و توی کالسکه‌ها و چرخ‌ها را پر از گل نموده بودند که کالسکه‌ها پیدا نبود و خانم‌ها سوار کالسکه‌ها شده با دسته‌های گل در جلوی ما عبور می‌کردند و عکاس‌باشی هم مشغول عکس سینمو فتگراف اندازی بود. به قدر پنجاه کالسکه همین‌طور به قطار و نظام در حرکت بود. موزیک می‌زدند. جمعیت و ازدحام غریبی شده بود و این کالسکه‌ها که به محاذی [روبه‌روی] ما می‌رسید دسته‌های گل بود که پی‌درپی به طرف ما می‌انداختند ما هم به طرف آن‌ها گل می‌انداختیم بی‌اغراق به قدر یک خروار گل به طرف ما انداخته بودند که جلوی ما یک خرمنی از گل شده بود. ما هم به قدر یک خروار گل به کالسکه‌های آن‌ها انداختیم. در فرنگستان این ترتیب را عید گل و جنگ گل می‌گویند و معمول دارند و بسیار تماشا داشت خیلی خوش گذشت اسب‌های کالسکه هم همه خوب و ممتاز و تماما غرق گل بودند خیلی خوب آن‌ها را زینت داده بودند که فی‌الواقع قابل تماشا بود.
از آن‌جا وقت عصر بود که مراجعت به منزل کردیم جمعی از زردشتی‌ها را به حضور آوردند شکل و هیأتی مخصوص داشتند سلطان محمدخان نواده مرحوم آقاخان محلاتی هم شرفیاب شد به او اظهار مرحمت فرموده سرداری شمسه مرصع و نشان تمثال مرصع خودمان را به او التفات نمودیم. زردشتی‌ها هم خطابه مبنی بر تشکر و دعا و ثنا نوشته به حضور آورده بودند در صندوق‌خانه ضبط شد.
هنگام عصر قدری در بالکن عمارت راه رفته تماشای دریا را نمودیم و چای صرف شد بعد از آن میرزا ملکم‌خان نظام‌الدوله و سعدالدوله شرفیاب شدند قدری با آن‌ها صبحت و فرمایش فرمودیم بعد جناب اشرف صدراعظم به حضور آمدند با ایشان قدری صحبت کردیم معلوم شد از جنگ گل خیلی خسته شده و در منزل رفع خستگی نموده‌اند.
بعد رفتیم سر شام بعد از صرف شام میرزا محمودخان مستشار سفارت بروکسل برادر مفخم‌الدوله به حضور رسید قدری از وضع مصر و احوال آن حدود از او پرسیدیم و جواب عرض کرد و بیان نمود.
منبع: مظفرالدین‌شاه قاجار، «سفرنامه فرنگستان، سفر اول»، تهران: شرق، چاپ دوم، ۱۳۶۳، ص ۱۷۰.
شرح عکس: مظفرالدین‌شاه در باغ گل پاریس سال ۱۹۰۲
۲۵۹
